Pismo do wojewody w sprawie Statutu Miasta Konina

Zgodnie z zapisami Konstytucji, ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej, obywatel ma prawo brać udział w posiedzeniach komisji, ma prawo do uzyskiwania informacji publicznej a ograniczenie tego udziału/dostępu, może wynikać jedynie odrębnych przepisów ustaw. Niestety, 13 stycznia 2013, przedstawiciel Stowarzyszenia Akcja Konin oraz przedstawiciele konińskich mediów nie zostali dopuszczeni do udziału w obradach Komisji Rewizyjnej. Odmówiono nam również udostępnienia protokołów z posiedzeń komisji oraz protokołu pokontrolnego(na temat nieruchomości przy ulicy Staszica 27). Przewodniczący komisji, Pan Janusz Zawilski, powołując się na zapisy Statutu Miasta Konina uzasadniał, że dostęp do prac komisji mają wyłącznie jej członkowie oraz zaproszone osoby co jest naruszeniem obowiązujących przepisów.

W dniu dzisiejszym Stowarzyszenie Akcja Konin, przy współpracy z Szymonem Osowskim z Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, wysłało do Pana Piotra Florka, Wojewody Wielkopolskiego, pismo informujące o zapisach Statutu Miasta Konina które naruszają zapisy ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Treść pisma publikujemy poniżej.
___
Szanowny Panie Wojewodo,

W imieniu Stowarzyszenia Akcja Konin zwracamy Pańską uwagę, iż Statut Miasta Konin w § 76 ust. 5 narusza przepisy ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o dostępie do informacji publicznej. Nadto składam skargę na działanie Rady Miasta Konin w zakresie wykonywania prawa.

I.

Wprowadzone do polskiego porządku prawnego prawo do informacji publicznej określone zostało w przepisie art. 61 Konstytucji RP. W ustępie 4 tego przepisu przewidziana została możliwość uregulowania w drodze ustaw trybu udzielenia informacji o jakich mowa w tym przepisie. 1 stycznia 2002 r. weszła w życie ustawa o dostępie do informacji publicznej, która z jednej strony dookreśla regulacje konstytucyjne w zakresie dostępu do informacji publicznej, a z drugiej strony wprowadziła zasady udostępniania tych informacji.

Ustanowione w art. 61 Konstytucji RP prawo do uzyskiwania informacji o działalności m. in. podmiotów publicznych przyznaje bardzo szerokie uprawnienie, które tylko wyjątkowo i w zakresie wskazanym w art. 61 ust. 3 Konstytucji może zostać ograniczone. Zgodnie z art. 61 ust. 4 tryb dostępu do informacji o jakich mowa w ust. 1 i 2 tegoż artykułu ureguluje ustawa.

Tym samym ustawa o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 r. wypełnia dyspozycję przepisu art. 61 ust. 4 Konstytucji. Nie podlega wątpliwości na gruncie obowiązywania wzajemnego art. 61 Konstytucji RP i ustawy o dostępie do informacji publicznej, iż zakres pozytywny i negatywny prawa określonego w art. 61 Konstytucji mogą współokreślać przepisy ustaw. Stanowisko takie zostało potwierdzone w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 września 2002 r. sygn. akr K 38/01, w uzasadnieniu którego Trybunał wskazał m. in.: W świetle art. 61 Konstytucji zagadnienia zakresu materialnego i granic prawa do informacji z jednej strony, zaś trybu udzielania informacji z drugiej nie są tożsame. Prawo do informacji oraz jego zakres wyznaczają bowiem bezpośrednio same przepisy art. 61 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji oraz ustawy zwykłe doprecyzowujące te treści, a także ustawy o których mowa jest w art. 61 ust. 3 Konstytucji, a które wprowadzić mogą ograniczenia prawa do informacji w zakresie tam określonym. Skoro zatem ustawy zwykłe mogą nawet, w zakresie wskazanym w art. 61 ust. 3 Konstytucji, zawęzić zakres określonego bezpośrednio w Konstytucji prawa do informacji publicznej, to oznacza to, że współwyznaczają one zakres tego prawa. Ponadto, w tym wyroku Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż w aktach prawa miejscowego znajdować się mogą jedynie regulacje o charakterze techniczno-organizacyjnym – związane z uwarunkowaniami lokalnymi. Przepisy takie mogą regulować miejsce i czas udostępniania dokumentów, techniczne uwarunkowania zapoznawania się z ich treścią, czy ich kopiowania, powielania, dokonywania wypisów. Trybunał wskazał również, iż: Stwierdzić zatem trzeba, iż „zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich”, rozumiane mogą być wyłącznie jako dyrektywy o charakterze techniczno-organizacyjnym i porządkowym, wskazujące na sposób urzeczywistniania materialnej treści prawa do informacji, którego zakres wyznaczony jest przez art. 61 ust. 1 oraz ust. 2 Konstytucji, a także przez ustawy, o których mowa w art. 61 ust. 3 Konstytucji. (…) a po wtóre, by ich rozumienie jako dyrektyw nie oznaczało upoważnienia do unormowania w statutach innych kwestii, niż stricte techniczno-porządkowych i związanych z uwarunkowaniami lokalnymi. W przeciwnym razie takie „zasady” stanowiłyby bowiem zagrożenie dla realizacji obywatelskiego prawa do informacji w takich formach prawnych, jakie przewidziała dlań Konstytucja oraz ustawa o dostępie do informacji publicznej.

Ponadto zwracamy uwagę, iż przepis art. 18 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej organy pomocnicze są jawne i dostępne jeżeli przepisy m. in. ustaw tak stanowią. W tym miejscu wskazujemy, iż zgodnie z art. 11b ust. 2 każdy ma wstęp na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji – zatem każdy ma prawo wstępu na posiedzenia komisji rady gminy. W tym zakresie Statut Miasta Konin, zawierający następujący przepis: W posiedzeniach Komisji mogą brać udział tylko jej członkowie oraz zaproszone osoby, narusza powszechnie obowiązujące przepisy.

Wyżej wskazany przepis ustawy o samorządzie gminnym wyraźnie wskazuje, iż w posiedzeniach wszystkich komisji rady może brać udział każdy mieszkaniec i nie ma możliwości wyłączenia tego prawa na podstawie rozwiązań statutowych tak m. in. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 13 grudnia 2006 r. sygn. akt IV SA/Gl 835/06: W art. 11 b ustawy o samorządzie gminnym ustanowiona została generalna zasada jawności działania organów gminy, która obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Wyłączenie jawności dopuszczalne jest jedynie na drodze ustawowej. Zatem jedynie przepis ustawy może decydować o ograniczeniu zasady jawności działania tych organów. Tymczasem Rada Miejska S. podejmując zaskarżoną uchwałę w § 74 ust. 3 i 4 Statutu Gminy S. ograniczyła prawo wstępu na posiedzenia Komisji Rewizyjnej zastrzegając, że mogą w nich brać udział tylko członkowie Komisji oraz zaproszone osoby (ust. 4). Oznaczając zaś krąg osób, które mogą być zaproszone na posiedzenie wskazano: radnych nie będących członkami Komisji Rewizyjnej oraz osoby zaangażowane na wniosek Komisji w charakterze biegłych i ekspertów (ust. 3). Z regulacji tej wynika więc wyraźnie, że obrady Komisji Rewizyjnej nie są ogólnodostępnymi posiedzeniami, w których może wziąć udział każdy obywatel. Wprowadzenie w treści statutu takiego generalnego ograniczenia kręgu uczestników tego rodzaju posiedzeń stanowi istotne wykroczenie przeciwko zasadzie jawności wynikającej z art. 11 b ustawy o samorządzie gminnym. Już sam przepis wyraźnie stanowi, że ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Niedopuszczalne jest zatem ustanawianie takich ograniczeń mocą aktów prawnych niższego rzędu. Trudno w rozpatrywanej sprawie przychylić się do stanowiska zawartego w odpowiedzi na skargę, że Statut w pełni uwzględnia zasadę jawności działalności organów gminy. Zasada ta jest bowiem respektowana w przypadku Gminy S. w zakresie wstępu na sesje rady gminy oraz posiedzenia komisji stałych i doraźnych z wyjątkiem Komisji Rewizyjnej. Z § 75 ust. 4 Statutu wyraźnie bowiem wynika, że w posiedzeniach tego organu rady gminy mogą brać udział tylko jej członkowie oraz zaproszone osoby.

W tym zakresie wnosimy o podjęcie czynności nadzoru w celu wyeliminowania przepisu Statutu ograniczającego prawo do informacji publicznej.

II.

Obowiązujący przepis Statutu Miasta Konina w zakresie jawności komisji rewizyjnej stał się podstawą do wyproszenia członka naszego stowarzyszenia z obrad Komisji Rewizyjnej w dniu 13.01.2014. Przewodniczący wprost powołał się na ten przepis, dlatego też w tym zakresie składamy skargę w trybie art. 227 Kodeku postępowania administracyjnego w związku z naruszeniem przez Radę Miasta Konin przepisu art. 11b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym w dniu 13.01.2014.

III.

Dodatkowo wskazujemy, iż naszym zdaniem następujące przepisy Statutu naruszają również powszechnie obowiązujące prawo:

• § 90 Statutu Miasta Konin w zakresie w jakim przewidują możliwość udostępnienia protokołu po jego formalnym przyjęciu – udostępnieniu podlegają wszystkie dokumenty niezależnie od tego czy np. zostały przyjęte przez Radę Miasta – tak też wyrok WSA we Wrocławiu z 6 listopada 2008 r. sygn. akt III SA/Wr 430/08 w uzasadnieniu, którego sąd wskazał m. in. Przedstawiona wyżej zasada jawności działania organów gminy nakazuje bowiem aby publicznemu udostępnieniu poddane były wszelkie dokumenty obrazujące czynności faktyczne i prawne podejmowane przez te organy, chyba, że ustawa ogranicza tę jawność. Określając zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich Rada winna mieć więc na względzie nie tylko tę zasadę ale również regulację zawartą w art. 61 Konstytucji. W niniejszej sprawie niewątpliwie mamy bowiem do czynienia z dokumentem, o którym mowa w art. 61 ust. 2 Konstytucji. Konstytucja przewiduje bowiem prawo dostępu do wszelkich dokumentów zawierających informację publiczną. Ponadto upoważnienie wynikające z art. 11 b ust. 3 u.s.g. zdaniem Sądu nie może być interpretowane w oderwaniu od przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, który to akt normując szczegółowo zagadnienia dotyczące dostępu do informacji publicznej, może wszak dopuszczać odmienne uregulowania zasad dostępu do informacji niż Statut. Ten zaś musi pozostawać w zgodności z ustawami. W orzeczeniu tym sąd wyraźnie wskazał, iż udostępnieniu podlegają również protokoły, które jeszcze nie zostały formalnie zatwierdzone;

• § 91 Statutu Miasta Konin w zakresie w jakim wskazują na sposób udostępnienia informacji publicznej, który jest niezgodny z art. 14 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Przepis ten umożliwia wybór sposobu realizacji wniosku o udostępnienie informacji publicznej i w tym zakresie organ nie ma możliwości zmiany formy i sposobu udostępnienia informacji publicznej, poza wyjątkiem braku możliwości technicznych. Dlatego też rozwiązanie Statutu w tym zakresie naruszają prawo.

___

Janusz Miedziński